Wikileaks'ın belgeleri sadece ABD'nin değil neredeyse küresel aktör olmak isteyen tüm ülkelerin başını ağrıtacak gibi. Dünyayı ve ABD'yi bir tarafa bırakıp belgelerdeki Türkiye izleri ve Erdoğan tespitleri bir hayli ilginç. Yine aynı belgelere göre Türkiye'de darbeyi bekleyen ABD'li üst yetkili, İslami duyarlılığın artmasından da şikayetçi! Wikileaks, dün yayınlayacağı belgeleri saldırı nedeniyle geçikmeli olarak yayınladı. Sitedeki bazı belgeler yayınlanmadan önce İngiliz Guardian, ABD'li New York Times, Alman Der Spiegel, İspanyol El Pais ve Fransız Le Monde tarafından kısmi de olsa yayınlandı. Siteye erişim ise yeni günün ilk dakikalarında sağlandı. Yayınlanan 250 binden fazla belgede, özellikle Türkiye'deki hükümet ile asker ilişkileri ve Erdoğan hükümetiyle ilgili çok önemli tespitler ve iddialar yer alıyor. 2007 TARİHLİ BELGELER: TÜRKİYE ASKER İLİŞKİLERİ ABD Dışişleri Bakanlığı'nda yer alan "gizli" ibareli iki belge Türkiye-TSK ilişkileri özetleniyor. Bu belgelerin ilkinde, 27 Nisan muhtırasına ilişkin değerlendirmeler yer alıyor. Belgede, TSK'nın sert uyarısı sonrası meydanlardaki kitle gösterilerininde değerlendirildiği belgede, AK Parti'nin köşeye sıkışmak üzere olduğu yorumu yer alıyor. Belgede ayrıca Cumhurbaşkanlığı seçimlerine de değiniliyor. Askerin ve muhalefetin tavrının, Türkiye'deki laik kesimin gösterileriyle ilişkilendirildiğinde Erdoğan'ın, Köşk için uzlaşmacı bir tavır izleyebileceği ve gösterilebilecek bir aday üzerinde anlaşılabileceği belirtiliyor. Belgede ayrıca Genelkurmay'ın birinci görevinin Abdullah Gül'ün Cumhurbaşkanlığı'nın önlenmesi olduğu bilgisi yer alıyor. Bu anlamda oy oranının 367'ye yükseltilerek başarılabileceği, Anayasa Mahkemesi'nin kararının da etkili olabileceği kaydediliyor. Yine aynı belgede yer alan bir diğer düşünce ise Atatürkçü Düşünce Derneği'nin Şener Uygur'un işaretiyle İzmir ve Ankara'da mitingler düzenleneceği ve böylelikle askerin elinin güçleneceği yorumları yer alıyor. ORDUNUN GÖREVİ SİSTEMİ KORUMAK Aynı set içerisinde yer alan "gizli ibareli" bir diğer belgede de, Nisan muhtırasındaki asıl amacının, ordunun Türkiye'deki laik sistemi korumaya yönelik bir refleks gösterdiği yorumu yer alıyor. Aynı yorumda askerin bu gücünü Anayasa'dan aldığı kaydediliyor. Ülkedeki gerginliğin ve kutuplaşmanın arttığı belirtilen belgede, 22 Temmuz seçimleri öncesi diyalog arayışlarının da anlamsız olduğu belirtiliyor. Bu arada Bilkent ve Ankara Üniversitelerinden bazı akademisyenlerinde isimleri yer alıyor. Bir akademisyenin ifadesi ise oldukça ilgi çekici: Hükümet, darbe için askeri kıştırtıyor! GÜL'ÜN CUMHURBAŞKANLIĞI Yayınlanan belgeler sırasıyla incelendiğinde ABD'nin Türkiye'deki Cumhurbaşkanlığı seçimlerini de çok yakından izlediği ortaya çıktı. Buna göre ABD'li diplomatlar; gazete, dergi, TV ve radyoların yakından takip ediyor ve o dönemdeki tartışmaları, yorumlayarak ABD Dışişleri Bakanlığı'na raporluyor. Raporda, yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri için dört ismin geçtiği, Milli Savunma Bakanı Gönül'e ilişkin itirazların bulunduğu ve bu itirazın en önemli bayraktarlığını ise Bülent Arınç'ın yaptığı kaydediliyor. Yine aynı belgelere göre Gül, Erdoğan ve Arınç'a göre çok daha deneyimli bir siyasetçi ve uzlaşmacı. 2007 TARİHLİ BELGE: MOSSAD VE ABD DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMISI BURNS KATILIMLI GİZLİ TOPLANTI 31 Ağustos 2007 tarihli bir belgede, aynı yılın 17 Ağustos günü İsrail gizli servisi Mossad'ın Başkanı Meir Dagan ile ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Burns arasında yapılan toplantının tutanağı görülüyor.Toplantıda iki yetkilinin Ortadoğu'daki son durumu ele aldıkları ve özellikle İran konusunun üzerinde durdukları ortaya çıktı. "TÜRKİYE'DE İSLAMCILIK İVME KAZANIYOR" Tutanağa göre, Dagan, Burns'e Türkiye'ye baktığı zaman ülkedeki İslamcıların giderek ivme kazandıklarını gördüğünü söyledi. "ORDU NE KADAR SESSİZ KALACAK" Belgede, "Dagan burada sorulması gereken esas sorunun kendisini Türkiye'nin laik kimliğinin savunucusu olan ordunun bu duruma daha ne kadar sessiz kalacağı olduğunu ifade etti" denildi. "GENELKURMAY YETKİLİSİ: 2007'DE TANKLAR SOKAĞA İNEBİLİRDİ" Aynı seride yar alan bir diğer belgede Genelkurmay'daki üst düzey bir yetkilinin, "2007 yılında isteseydik tankları sokağa indirirdik" sözleri yer alıyor. GAZETECİ ABD'YE BİLGİ VERDİ TSK'daki irtica faaliyetleri ve subaylarla ilgili başlatılan "av"la ilgili ABD'ye bir gazeteci bilgi verdi. TSK, irticacı olduğu iddia edilen subayların çöplerini karıştırarak belge aradı. Uzun süre içki şişesi bulunmayan subaylar fişlendi. ABD'Lİ DİPLOMAT ERDOĞAN'I ANLATTI ABD'li diplomatlara göre Erdoğan; işkolik, inatçı, mükemmelliyetçi fakat deplot değil. GİZLİ ZİRVE TUTANAĞI: 25 ŞUBAT 2010 Azerbaycan ile ilgili bir başka belgede de Türkiye'nin bahsi geçiyor. Belgede, Azerbaycan Devlet Başkan İlham Aliyev'in ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Bill Burns ile yaptığı görüşmenin detayları yer alıyor. Belgede, Aliyev'in Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile Başbakan Vladimir Putin arasındaki ilişkiyi tanımlarken "kaba bir sokak ağzını" kullandığı belirtildi. TÜRKİYE-AZERBAYCAN VE ERMENİSTAN İLİŞKİLERİ Aliyev'in Türkiye ile Ermenistan arasındaki yakınlaşma süreci ve Dağlık Karabağ sorunuyla ilgili görüşlerini dile getirirken de aynı üsluba başvurduğu ifade edildi. Belgede, "Aliyev, Burns'e 24 Nisan'ın Dağlık Karabağ sürecinin yanı sıra Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecinin üzerinde 'Demokles'in Kılıcı' gibi sallandığını söyledi" denildi. Aliyev'in ayrıca Türk-Ermeni normalleşme sürecinin Dağlık Karabağ konusunda ilerleme kaydedilmesi için Nisan ayından sonra ele alınması önerisi yaptığı da vurgulandı. Aliyev, ayrıca Karabağ konusunda daha da esneklik göstereceklerini söyledi ancak ABD'den Ermenistan üzerindeki baskıyı artırmasını istedi. ALİYEV'DEN RUSYA ELEŞTİRİSİ Belgede Aliyev'in Putin ile Medvedev arasında bir çekişme olduğunu hissettiğini söylediği de yer alırken, "Aliyev, (kaba bir sokak ağzı kullanarak) Azericede bir deyim vardır: İki kelle bir tencerede pişmez" denildi. Görüşmede Burns, ABD'nin Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme sürecinin Erivan'ın Dağlık Karabağ konusunda daha esnek hareket etmesini sağlayacak siyasi bir zemin yaratacağını düşündüğünü söyledi. Aliyev, İran'la ilişkilerini "gergin ve istikrarsız" olarak tanımladı. Azeri lider ayrıca, İran'ın Azerbaycan'a yönelik siyasi provokasyonlarının sürdüğünü de ifade etti. "NABUCCO'YA İHTİYACINIZ VAR MI?" Toplantıda enerji konusu da ele alındı. Aliyev Türkiye'nin "yapıcı bir tutum" sergilemesi durumunda gaz geçiş anlaşmasının yapılabileceğini de ifade etti. Aliyev'in bahsettiği anlaşma Haziran ayında imzalandı. Belgede, "Aliyev, Türkiye Enerji Bakanı Taner Yıldız'ın kısa bir süre önce Azerbaycan devlet petrol şirketinin başkanına 'Neden Rusya ile ilişkilerinizi bozuyorsunuz ki? Nabucco'ya gerçekten ihtiyacınız var mı?' dediğini de söyledi" denildi. TÜRKİYE'NİN ENERJİ MERKEZİ OLMASINI İSTEMEDİK Aynı belgede dikkat çeken bir diğer nokta da Aliyev'in ABD'li yetkiliye Rusya'ya gaz satma anlaşmasının detaylarını aktarması oldu. Belgeye göre Aliyev, bu anlaşmanın "Türk dostlarımıza" doğalgaz dağıtım merkezi yaratmasına izin verilmeyeceğini göstermek için yapıldığını ifade etti. "ALİYEV, ERDOĞAN'DAN HAZ ETMİYOR" Belgede, Aliyev, Erdoğan hükümetinden "haz etmediğini" de söyledi. 17 Kasım 2009 tarihinde Ankara'da yapılan ve dönemin ABD Büyükelçisi James Jeffrey tarafından gizli belge statüsünde gönderilen tutanakta, Philip Gordon ile Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu arasında yapılan ve İran'ın nükleer programını konu edinen bir görüşmenin detayları yer alıyor.