Demokrasinin gereği olarak sandıklar kuruldu ve ülkenin tüm il ve ilçelerinde seçmenler belediye yönetimlerini seçmek üzere sandıklara gitti. 31 Mart 2019 mahalli idareler seçimlerinde toplam seçmen sayısı 57.093.410 olup, seçmenlerin 48.340.191’i sandığa gitmiş, seçimlere katılım oranı %84,67’dir. Seçimler ülkenin dört bir yanında heyecanla gerçekleşirken; kıyasıya yarış büyükşehirlerde ve özellikle İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkanlık yarışında gerçekleşmekte ve halen tartışmalar devam etmektedir. Seçilen bazı il ve ilçe belediye başkanları mazbatalarını alırken bazı yerlerde hala sayımlar devam etmekte ve tüm ülke bu sayımlara dikkat kesilmiş durumda. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ndeki kıyasıya yarışın arka planında İstanbul’un devasa bir bütçeye sahip olması ve toplumda genel olarak “İstanbul’u alan Türkiye’yi alır” düşüncesinin hâkim olmasıdır. İBB’nin bütçe verileri incelendiğinde; İBB 2019 yılında 23 milyar 800 milyon lira bütçeye sahip olup, bu rakama bağlı kuruluşlar ve şirketleri de eklediğimizde İBB’nin toplam bütçesi 34 milyar 801 milyon liraya ulaşıyor. İBB’ye ait olan 28 iştirak şirketinin yıllık cirosu 24 milyar lira civarındadır. İBB’nin bütçesi tüm ülkede teşkilatlanması bulunan birçok bakanlıktan kat kat fazladır. Örneğin; İBB Adalet Bakanlığı bütçesinin 2 katı, Dışişleri Bakanlığı bütçesinin 8 katı, belediyeleri idari işlemleri açısından denetleyen bakanlık olan İç İşleri Bakanlığı bütçesinin 4,5 katı ve belediyelerin bazı iş ve işlemleri için izin ve onay aldığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bütçesinin yaklaşık 17 katı büyüklüğünde bir bütçeye sahiptir. Siyasi partilerin İstanbul seçimlerini üzerinde bu denli çekişme halinde olmaları da bu bütçeye hâkim olmak istemelerindendir. 25 yıldır Refah Partisi ve AKP eli ile yönetilen İBB ve sahip olduğu bütçe, kesin olmayan sonuçlara göre CHP yönetimine geçeceği ve “Sosyal Demokrat Yerel Yönetim Anlayışının” İBB’ye hâkim olacağı görünüyor. İstanbul geneli ilçelere bakıldığında; seçim öncesi İBB ve 39 belediyenin 25’i AKP, 14’ü ise CHP’li belediye başkanlarınca yönetilmekte idi. Bu dağılım seçim sonrasında kesin olmayan sonuçlara göre; 24 ilçe AKP, İBB ve 14 ilçe CHP ve 1 ilçe MHP’li belediye başkanlarınca yönetilecektir. CHP bu seçimde Esenyurt ve Küçükçekmece gibi İstanbul’un en büyük ilçelerini kazanmıştır. Örneğin; Esenyurt İlçesi 2019 verilerine göre 891.120 nüfusu ve 900.652.000 TL bütçesi ile hem nüfus olarak hem de bütçe büyüklüğü olarak İstanbul’daki 39 ilçe arasında 1. sıradadır. Seçim sandıkları bir yandan halen sayılmaya devam etse de bir yandan da parti ayrımı gözetmeksizin seçilen tüm kadroların; yönetimi değişecek belediyelerin devir teslimi işlerine odaklanmaları, aynı yönetim ile devam edecek yönetimlerin ise geçen 5 yılın sıkı bir değerlendirmesini yapmaları gerekmektedir. Yönetimi değişecek belediyelerde; aynı veya farklı partiden devir alınacak olunmasına bakılmaksızın, devir işlemlerinin üzerinde ciddiyetle durulması gerekmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu 37. maddesinde Belediye Başkanı “Belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir.” şeklinde tanımlamaktadır. Bu kanun gereği Belediye Başkanın görev yetkilerinden bazıları şunlardır. Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak. Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak. Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek. Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek. Belediye ve bağlı kuruluşları ile işletmelerini denetlemek. Belediye personelini atamak. Belediye Başkanlarının ilgili kanun gereği kendisine verilen görevlerini, yetkilerini sağlıklı bir şekilde kullanabilmesi ve ilerde çıkacak belirsizlikleri giderebilmek adına devir işlemlerinin titizlikle yapılması gerekmektedir. Devir işlemlerinde dikkat edilmesi gereken işlemlere örnekler: Belediyeye ait olan banka hesaplarının detaylı listeleri çıkarılıp envanter çalışması yapılmalı, Belediyeye ait olan gayrimenkuller, belediyenin kiracısı ya da kiralamış olduğu gayrimenkuller detaylı olarak tespit edilmeli, Belediyenin sahip olduğu ya da ihale usullerine göre kiralamış oldu taşıtların hangi birimlerde kullanıldığı ya da belediye personeli haricinde birine araç tahsis edilip edilmediği tespit edilmeli, Belediye personelinin tam listesi çıkarılarak hangi birimlerde hangi organizasyon yapısı ile çalışıldığı belirlenmeli, Son 1 yıl içindeki yapılan ihaleler, personel alımları ve ruhsat işlemleri gibi önemli işlemler detaylı olarak incelenmeli, En önemlisi de belediye borç durumunu detaylı olarak tespit edip kamuoyu ile paylaşmalıdır. Yapılacak bu devir, envanter ve tespit işlemleri için alanında uzmanlaşmış yetkin kişiler görevlendirilmeli ve devir işlemleri sırasında ortaya çıkan usulsüzlükler ile ilgili gerekli suç duyurusu ve yasal sürecin işletilmesi gerekmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu 19. maddesi gereği “Belediye meclisi, seçim sonuçlarının ilânını takip eden beşinci gün belediye başkanının başkanlığında kendiliğinden toplanır.” Belediye meclisi bu ilk toplantı da Başkan vekili, kâtip üyeler, encümen üyeleri, ihtisas komisyonlarının seçimi gibi önemli seçimleri yapar. Ayrıca bu ilk toplantıda meclis 2018 Yılı Faaliyet Raporunu görüşür. 5393 sayılı Belediye Kanunu 56. Maddesi gereği; “Belediye başkanı stratejik plân ve performans programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediye borçlarının durumunu açıklayan faaliyet raporunu hazırlar. Faaliyet raporu nisan ayı toplantısında belediye başkanı tarafından meclise sunulur. Raporun bir örneği Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderilir ve kamuoyuna da açıklanır. Yeni seçilen belediye yönetimleri ilk meclis toplantısında Faaliyet Raporunu onaylarsa eski yönetimin 2018 yılı boyunca gerçekleştiriş olduğu proje, iş, işlem ve harcamaları onaylamış yani ibra etmiş olacaklar. Belediyeler şehrin geleceğini yönlendirebilmek için belediyenin yetki, görev ve sorumlulukları çerçevesinde kaynak kullanım önceliklerini belirleyen stratejik planlama yaparlar. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’na göre Stratejik Plan, “kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plan” olarak tanımlanır. 5393 sayılı Belediye Kanunu 41. maddesi gereği “Belediye başkanı, mahallî idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay içinde; kalkınma plânı ve programı ile varsa bölge plânına uygun olarak stratejik plân ve ilgili olduğu yıl başından önce de yıllık performans programı hazırlayıp belediye meclisine sunar.” Stratejik plan belediye başkanının 5 yıllık dönem boyunca uygulayacağı projeleri hayata geçirmek için, kent sakilerinin, sivil toplum kuruşlarının ve diğer paydaşların da görüş ve önerilerini dikkate alarak hazırlayacağı adete belediyenin anayasası niteliğinde bir belgedir. Belediye başkan ve yönetimlerine ilgili kanunlar gereği verilen yetki ve sorumluluklar göz önünde alındığında özellikle yönetimi değişen belediye yöneticilerini zorlu süreçler beklemektedir. Yeni göreve başlayacak olan belediye başkanları ve diğer yöneticilerin tüm süreçleri titizlikle yönetmesi gerekmektedir. Bu aşama da belediye başkanlarının çalışmış olduğu kadroların önemi artmaktadır. Belediye başkanları özellikle başkan yardımcılarını ve yoğun bir şekilde birlikte çalışacağı birim müdürlerini; alanında tecrübe sahibi, uzmanlaşmış kamu personelinden ve liyakate dayanarak atamasının, belediye yönetimlerinin başarıya ulaşmasında ciddi katkısı olacaktır. Göreve yeni seçilen tüm belediye başkanları, meclis üyelerini şimdiden tebrik eder, başarılar dilerim. Seçilmiş oldukları 5 yıllık dönemde yapacakları tüm icraatlarını halkı ve hakkaniyeti gözeterek gerçekleştirmelerini temenni ederim. Murat DÜZGÜN Biraz Maliyeci, Biraz Belediyeci, Biraz da Vatandaş