Pürüzsüz ve eşit cilt tonu, cildimizin genç ve sağlıklı görünmesi için elzemdir. Tabii ki hepimiz cildimizin böyle görünmesini isteriz. Ancak gelmesini dört gözle beklediğimiz yaz aylarında görülen güneş lekeleri cildimizin güzel görüntüsünü etkileyebiliyor. Güneş ışınlarının zararlı etkileriyle oluşan güneş lekelerine halk arasında yaşlılık lekesi deniyor. Güneş lekeleri kadınlarda ve koyu tenlilerde daha sık görülüyor. Oluşumunda çocukluk ergenlik döneminden itibaren maruz kalınan güneş ışınlarının etkisi olan güneş lekeleri 20’li yaşlarda itibaren kendini göstermeye başlıyor. Doktor Takvimi uzmanlarından Uzm. Dr. Ayşen Sağdıç Coşkuner, güneş lekelerinin oluşumunu şöyle anlatıyor: “Derimize rengini veren pigment (renk) hücresi melanositlerdir. Derinin en üst tabakasında bulunan melanositler melanin üretirler. Koyu tende melanin daha çok, beyaz tende daha az üretilir. Güneşlenme ile deri rengimiz koyulaşır, bronzlaşma meydana gelir. Bronzlaşma; melanin üretiminin artması derinin en üst tabakasına yayılmasıyla olur. Melanin deriyi adeta bir giysi gibi örterek güneşin zararlı etkilerinden korumaya çalışır yani bronzluk derinin zararlı güneş ışınlarına karşı bir savunma mekanizmasıdır. Fakat uzun süreli ve tekrarlayan güneş ışığına maruz kalındığında özellikle yüz, el, göğüs, sırt, kol ve bacaklar gibi açık alanlarda kahve renkli güneş lekeleri oluşur. Güneş lekeleri UV ışınlarının yanı sıra genetik yapı, hamilelik, hormonal değişimler, bazı ilaçların kullanımı, mantar gibi cilt hastalıklarından, yaralanma, yanık ve akne gibi cilt sorunlarından sonra ve yaşlılıkta görülebilir.” Güneş lekelerinin türleri Melazma: En sık yüzde, yanak, burun üzeri, alın, dudak üstü, çene ve nadiren boyun, kollarda görülen kahverengi lekelerdir. Güneş ışınlarının etkisiyle yaz aylarında ve solaryum sonrasında artar, rengi koyulaşır, koyu tenlilerde daha sıktır. En sık kadınlarda görülür. Yüz bölgesinde genellikle iki taraflı simetriktir, güneş lekesi olan kişilerde tiroit hastalıkları sıklıkla görülebilir. Deriden koyu renkli düzensiz sınırlı deriden kabarık olmayan lekeler şeklindedir. Çiller: En sık yüz, el sırtı, kollar ve gövdenin üst kısımlarında yerleşen 5 mm çapında yuvarlak veya oval kahverengi lekeler. Çok açık tenli, kızıl saçlı, renkli gözlü kişilerde daha sık görülüyor. Çiller çevrelerindeki lekesiz ciltten çok daha hızlı melanin pigmenti ürettiğinden yazın güneş ışınlarının etkisiyle artıyor. Solar lentigo: En sık yüz, boyun, göğüs, sırt, omuzlar ve el sırtı gibi güneşe maruz kalan bölgelerde görülen, çillerden çok daha büyük, yuvarlak veya oval şekilli, kahverengi veya siyah lekeler. Genellikle dışarıda çalışmak zorunda olan ve bu nedenle güneşte uzun süre kalan kişilerde ortaya çıkıyor. Açık tenli kişilerde daha fazla görülüyor. Gebelik lekeleri: Melazmanın hamilelik döneminde görünen türüdür. Güneş ışınları etkisiyle belirginleşir. Doğum sonrası kendiliğinden iyileşebilirken, geçmeyen gebelik lekelerinin tedavisi için melazmadaki tedavi uygulanır. Bitkilere bağlı güneş lekesi: En çok yüz boyun gövde kollar ve el sırtında ortaya çıkan çizgisel veya benekli kahverengi lekelerdir. Cilde sürülen bazı kozmetik ürünler, parfümler ve cilde temas eden incir, havuç, limon, dereotu, kereviz gibi bitkilerin özsularının güneş ışınlarıyla etkileşimi sonucu ortaya çıkar. İlaçlara bağlı güneş lekesi: Özellikle sivilce tedavisinde kullanhılan bazı antibiyotikler, güneş ışınlarıyla etkileşime girerek ciltte yanma kızarma ve soyulma yapabilir. Erken dönemde ilaç kesilmezse, tıbbi tedavi yapılmazsa ve güneş koruyucular dikkatli kullanılmazsa kahverengi cilt lekeleri ortaya çıkabilir. Yaz-kış güneşten korunun Doktor Takvimi uzmanlarından Uzm. Dr. Ayşen Sağdıç Coşkuner, güneş lekesinin tanı ve tedavisinin mutlaka bir dermatolog tarafından yapılması gerektiğinin altını çiziyor. Güneş lekesi tedavisinde en önemli etkenin güneş ışınlarından etkili bir şekilde korunmak olduğunu hatırlatan Uzm. Dr. Çoşkuner, güneşten korunmak için düzenli kullanılan uygun güneş koruyucu kremler ve şapka kullanımının tedavide ve lekelerin oluşumunun önlenmesinde son derece etkili olduğunu belirtiyor. Gün içinde 11.00-16.00 saatlerinin güneşlenmek için uygun olmadığını ifade eden Uzm. Dr. Çoşkuner, “Cilt güneşten yaz-kış korunmalıdır. Güneş koruyucu losyon seçerken cilt tipine, yaşa, uygun SPF faktörü seçilmelidir. Leke ve deri kanseri riskini arttırmasından dolayı solaryum ile bronzlaşmadan kaçınılmalıdır” diyor. Güneş lekesini tedavi eden hiçbir yöntemin lekelerin tamamen ortadan kaldırmadığını, daha küçük boyutlara indirgediğini ve rengin açılmasını sağladığını söyleyen Uzm. Dr. Çoşkuner, güneş lekesi tedavisinde uygulanan yöntemler şöyle anlatıyor: Leke açıcı kremler: Yüzeysel melazmada lekeyi açabilirler güneşe duyarlılığını arttırabileceğinden dolayı gece kullanımı uygundur. Mutlaka dermatolog kontrolünde uzun süreli ve düzenli kullanılmaları gerekir. Kimyasal peeling: Leke tedavinde çok etkilidir ve kışın uygulanır. Ciltte derin yanık ve skar bırakabilir. Mutlaka lekenin özelliğine ve cilt renginize göre bir dermatolog tarafından uygulanmalı ve takip edilmelidir. Karbon peeling ve enzimatik peeling: Renk hücrelerini etkileyerek hem leke giderici hem de dövme silmede etkilidir. Cilt tonunu genel olarak açar, kolajen dokuyu canlandırır vecildin tazelenmesini sağlar. Altın iğne RF- dermapen uygulaması: İnce çok sayıda iğneler ile cilt üzerinde görünmeyen delikler açılarak cilde leke açıcı serum enjekte edilir. Bu işlem ile cildin kendi onarım mekanizması tetiklenir ve cilt toparlanır ve lekeler yok edilebilir. Mezoterapi-PRP: Leke tedavisinde genellikle lazer tedavisine destek amaçlı yapılır. Bu yöntemde leke giderici bir çok madde ya da kişinin kendi plateretleri kullanılarak cildin kendini yenilemesi sağlanır ve cilt lekeleri azaltılabilir. Etkili bir yöntemdir. Lazer: Leke tedavisinde kullanılan en etkili yöntemlerden biridir. Kısa süreli ve ağrısız bir tedavi yöntemidir. Kışın uygulanır. Uygulanan bölge güneşten bronzlaşmaktan uzak tutulmalıdır. Bu cihazlar cildi soyarak veya renk hücrelerini tahrip ederek etkili olurlar. İstanbul Times Haber Ajansı (İTHA)