<span style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">HAVELSAN Yargı, </span><a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=sa%C4%9Fl%C4%B1k" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Sağlık</a><span style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"> ve </span><a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=enerji" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Enerji</a><span style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"> Programı Müdürü Eray Kılıç, </span><a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=%C5%9Firket" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">şirket</a><span style="font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"> olarak 'mobil oy kullanımı' konusunda çalışma yaptıklarını ve istenirse bir yıl içerisinde bunu hayata geçirebilecek kapasitede olduklarını söyledi.</span> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">HAVELSAN tarafından dünya standartlarında hazırlanan Sandık Sonuçları Paylaşım Sistemi’nin (SEÇSİS) geliştirmeye son derece açık bir platform olduğunu belirten Kılıç, ilk taslaklarını hazırladıkları dijital cihazlardan oy kullanma projesinin de SEÇSİS’e rahatlıkla entegre edilebileceğini kaydetti.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">"SEÇSİS, Yüksek Seçim Kurulunun seçim faaliyetlerini destekleyen bir <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=yaz%C4%B1l%C4%B1m" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">yazılım</a>. Kendisi bir karar vermiyor, üzerinden bir <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=oylama" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">oylama</a> yapılmıyor.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Bütün yaptıklarınız aslında, <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=YSK" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">YSK</a>’nın daha önce <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=Elle" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">elle</a>, kağıt üzerinde yaptığı işleri otomasyonla yaptığı ve işlemleri büyük ölçüde hızlandıran bir sistem" diyen Kılıç, seçim günü yapılan birtakım işlemler bulunduğunu, bunlar ise şu an otomasyonda olmadığını söyledi.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"><span style="color: rgb(255, 0, 0);"><strong>'İSTER CEP TELEFONUNDAN, İSTER </strong></span><strong><a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=bilgisayar" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;"><span style="color: rgb(255, 0, 0);">BİLGİSAYAR</span></a></strong><span style="color: rgb(255, 0, 0);"><strong>'DAN...'</strong></span></p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Dünyanın farklı ülkelerinde bu gerçekleştiriliyor, hatta <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=T%C3%BCrkiye" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Türkiye</a>’den daha kalabalık ve <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=e%C4%9Fitim" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">eğitim</a> seviyesi daha düşük ülkelerde bile bu yapılıyor.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Pakistan, <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=Hindistan" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Hindistan</a> ve <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=Brezilya" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Brezilya</a> gibi ülkelerde elektronik oylama sistemi kullanılıyor. Dünya üzerinde oylama elektronik sandık türü cihazlarla başlıyor sonra <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=internet" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">internet</a> oylamasına doğru gidiyor.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Avrupa’nın birçok ülkesinde var. İster cep telefonunuzdan ister bilgisayarınızdan yapabiliyorsunuz. Altyapı ve donanım olarak bunu yapabilecek kapasitedeyiz, yeter ki siyasi irade ’hadi bunu yapın’ desin."</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"><span style="color: rgb(255, 0, 0);"><strong>'PARTİ TEMSİLCİLERİ ANAHTARLA GİRECEK'<br /> </strong></span></p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Oy ve gizlilik konularının kendileri için de çok önemli olduğunu anlatan Eray Kılıç, oyların şifreli olarak sunucuda toplanmasını ve aralarında <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=siyasi%20parti" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">siyasi parti</a> temsilcilerinin de olduğu kurulda anahtar girildikten sonra şifrenin çözülmesini planladıklarını bildirdi.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Kişilerin kime oy verdiğinin gizli kalması için geliştirilmiş algoritmaların bulunduğunu ifade eden Kılıç, şu bilgileri verdi:</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">"Aralarında üniversitelerin , siyasi partilerin ve YSK’nın kendi bilgi işlem yetkililerinin oluşturduğu yetkin bir kurul kurulur. Her şey açık kaynak kodlu olarak hazırlanır ve en ufak bir şüpheye düşülmeyecek şekilde yazılım mimarisi tamamlanır.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Seçim günü, örneğin akıllı cep telefonundan oy kullanmak isteyen vatandaşlar uygulamayı çalıştırır.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">TC <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=kimlik" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">kimlik</a> numaralarını ve sistemin kendine atadığı şifreyi girerek seçim ekranı arayüzüne ulaşır.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"><span style="color: rgb(255, 0, 0);"><strong>'İŞBİRLİĞİYLE HAZIRLANIR, KİMSE </strong></span><strong><a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=%C5%9F%C3%BCphe" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;"><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ŞÜPHE</span></a></strong><span style="color: rgb(255, 0, 0);"><strong> ETMEZ'</strong></span></p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">İstediği partiye oyunu verir, yazılım oyu şifreler ve merkez sunucuya gönderir. Sandıkların kapanmasının ardından merkezi çalışan bir yazılım ,YSK onayı ile kimin hangi partiye oy verdiğine bakmadan ancak hangi partiye oyların verildiğini bilecek şekilde bir oy karıştırma işlemini güvenli bir algoritma ile yapar.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Sonrasında hangi partinin kaç oy aldığını ekrana yansıtır. Yazılım siyasi partiler ve <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=%C3%BCniversite" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">üniversite</a> <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=i%C5%9Fbirli%C4%9Fi" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">işbirliği</a>ile hazırlanacağı için kimsenin aklında bir şüphe kalmaz.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Her seçimden sonra bazı sandıkların kaybolduğu ya da bazı oyların yakıldığına ilişkin iddiaların ortaya çıktığını anımsatan Eray Kılıç, "Seçim sonrasında sayım ve verilerin merkeze ulaştırılma süresini ne kadar kısaltırsanız, insan elini ne kadar bu işe bulaşmasını engellerseniz, bizim kanımızca bu iş o kadar sağlıklı olacaktır" dedi.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Kılıç, mobil cihazların, mekandan bağımsız oy kullanmayı beraberinde getireceğini dile getirerek, "Siz Türkiye’nin herhangi bir yerinde istediğiniz bölge için oy kullanır hale gelirsiniz. Böylece insanların misal <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=Yaz" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">yaz</a> tatilinden yaşadığı şehirlere dönmesine gerek kalmaz. ’Biz daha çok demokrasi’ <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=diyoruz" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">diyoruz</a> ama Türkiye’de geçersiz, kullanılmayan oy çok fazla.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Örneğin Cumhurbaşkanlığı seçiminde kullanılmayan oy sayısı yurtiçinde 12 milyon. Son yerel yönetim seçiminde <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=Ankara" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Ankara</a>’da yaklaşık 130 bin oy çeşitli sebeplerden dolayı geçersiz sayıldı ama kazanan ile kaybeden arasındaki oy farkı yaklaşık 30 bindi. Bu çok belirleyici bir rakam. Genel seçimlerde geçersiz sayılan oyların sayısı 11 partinin aldığı oylara eşit" diye konuştu.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Mobil cihazlardan oy kullanmanın yanı sıra elektronik sandıklardan da oy kullanılabileceğini vurgulayan Kılıç, her iki sistemin birlikte kullanılabileceğini, seçmen kayıtları sırasında vatandaş hangi <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=medya" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">medya</a> üzerinden oy kullanacağını tercih edilebileceğini söyledi.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"><span style="color: rgb(255, 0, 0);"><strong>'GÜVENİRLİĞİ ARTIRACAK'</strong></span></p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">HAVELSAN Seçim Sistemleri <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=Proje" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">Proje</a> Yöneticisi İsmail Göktaş ise "Bir şeyin güvenilirliği o hizmeti kimin sunduğu ile de alakalı. O anlamda MİL-GEM gibi yerli savaş gemisini yapıp yönetmesi için HAVELSAN’a güveniyorsanız bu proje için de güvenebilirsiniz" dedi.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Kamuoyunun bu konuda bilgilendirilmesi gerektiğini anlatan Göktaş, "Seçim yazılımının açık kaynak kodlu olmasının, bilişim uzmanlarının rahatlıkla kodlarını inceleyebilmesinin, <a href="http://www.posta.com.tr/detayliara?q=K%C4%B1sacas%C4%B1" target="_blank" class="tag" rel="nofollow" style="text-decoration: none; color: rgb(0, 0, 0); cursor: pointer; outline: 0px;">kısacası</a> sistemin şeffaf olmasının, sistemin güvenilirliğini arttıracağını düşünüyoruz" diye konuştu.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Göktaş, akıllı cihazlar yerine, elektronik sandıkla seçim yapıldığında "siyasi partiler ve gözlemcilerin işi kolaylaşsın" diye sandık tutanaklarına karekod koyulması üzerinde çalıştıklarını açıklayarak, şunları kaydetti:</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"> "Yani oylar sayıldı ve bilgisayara girildi bir karekod üretiliyor ve sandık gözlemcileri direk o kodu okuyarak sonuç alabiliyor olacak. Olayın bir de maddi ve insan boyutu var. Elektronik seçim, ekonomik olarak çok daha uygun. İlk yatırımı yaptıktan sonra takip eden seçimlerde defalarca kullanılabilir, ayrıca görevli insan sayısı düşürülebilir.</p> <p style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; font-size: 16px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);">Yazılımı bir iki ayda hazırlayabileceğimizi düşünüyorum ancak seçim, bir e-sandık donanımı ile gerçekleştirilmek istenirse, yaklaşık 200 bin sandığın olduğu düşünülürse mevcut donanım sayımızın artırılması 6-12 ay arası değişebilir."</p> <div class="paging_box" style="margin: 0px auto 20px; padding: 0px; width: 675px; height: 22px; font-family: 'PT Sans', sans-serif; font-size: 16px; line-height: 24px; background-color: rgb(241, 241, 241);"></div>