Stres kelime anlamı olarak Latince'de 'estrictia' eski Fransızca'da ise'estree' kelimesinden gelir. Anlamı zorlanma, gerilme ve baskıdır. Nesnelere, kişiye, organa ve ruhsal yapıya yöneik olarak yaşanan güç, baskı ve zorluktur.
Stres, nesnenin ve kişinin bu tür güçlerin etkisi ile biçiminin bozulmasına, çarpıtılmasına karşı karşı bir direnç anlamında kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca kelime 'bütünlüğünü koruma' ve 'varolan duruma dönmek için çaba harcama' halini de ifade eder.
STRESİN VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLERE ETKİSİ NEDİR?
Stres vücudumuzda fiziksel, bilişsel ve duygusal etkilere yol açar. Bu etkilerden en önemlisi hastanın bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkiler. Huzursuzluk, ağrı, gerginlik, karamsarlık, aşırı hassasiyet, saldırganlık, dikkat dağınıklığı,uyku problemlerine yol açar.
KANSER VE STRES ARASINDA İLİŞKİ VAR MIDIR?
Yapılan çalışmalarda (fare deneylerinde) gürültülü ve stresli ortamların tümörlerin daha hızlı büyümesine neden olduğu gösterilmiştir.
STRES AZALTMA TEKNİKLERİ VE BAZI KİŞİLİK YAPILARI KANSER TEDAVİSİNE OLUMLU KATKI SAĞLAR MI?
Strese maruz kalmanın kişilik tipiyle ilgisi olduğu belirtilmiştir. Kişilik tipleri A ve B olarak ikiye ayrılır. Araştırmacılar A tipi kişilik özellikleri taşıyanların strese yatkın olduğunu bildirmişlerdir. A tipi kişilik özelliği ; aşırı mükemmeliyetçi, zamanla yarışan, aceleci, beklemeye tahammülü olmayan, dinleme güçlüğü taşıyan, telaşlı, sabırsız, rekabetci ve aynı anda birden çok işi yapmaya çalışan kişilerdir.
Yapılan çalışmalarda, baş etme becerileri yüksek, iyimser ve kendine güvenen kanser hastaları ile çöküntüye uğrayan kanser hastaları karşılaştırıldığında birinci gruptaki hastaların daha uzun yaşadığı bulunmuştur.Hastalara sosyal desteğin tedavi sürecini olumlu etkilediği görülmüştür.
KANSER TEDAVİSİNDE HASTALARIN STRESİ NEDEN ARTAR?
Kanser tanısı alan hastalar duygusal, bilişsel ve fiziksel olarak dağılma, korku, çaresizlik digi duygular yaşar. Dışarıdan gelen etkilere duyarlıdır. Bu nedenle hekim, hemşire ve bütün sağlık personeli önemli etkiye sahiptir.
Kanser hastalarına tedavide kemoterapi, radyoterapi, cerrahi tedavi ve hormon tedavisi uygulanmaktadır.Uygulanan tedavilere bağlı olarak kardiak, nörolojik, böbrek, akciğer, ve diğer organlarda fonksiyon bozukluğu gelişir. Hasta bu yan etkilerle uğraşmak zorunda kalır.
Kanser tedavisi gören yetişkilerin %11 i veya kanser tedavisi gören 65 yaş üzerindekilerin neredeyse yarısı yaşam aktivitelerinde kısıtlama yaşarlar. Örneğin ;banyo yapmak, yemek yemek, yürüyüş yapmak,...Hastaların %65 i yürüme güçlüğü, iki saat oturma veya ayakta kalma güçlüğü çeker. Tedaviler sıasında iş değişikliği yapmak zorunda kalma veya iş kaybı yaşar.
Kanser tedavisi gören hastalar ve aileleri sadece yaşamlarındaki değişikliklerle mücadele etmek zorunda kalmıyor, aynı zamanda psikolojik ve sosyal sıkıntıların üstesinden gelmeye çalışıyorlar.
UMUDUN KANSER TEDAVİSİNE ETKİSİ
Umut, kanser tanısı alan ve tedavi gören bireylerin hastalıkla baş etme gücünün geliştirilmesinde önemli rol oynar. Umut, kanser hastalarının tedaviye devam etmelerini ve kendilerini iyi hissetmelerini sağlayan bir kaynaktır. Kendilerine amaç belirleyen hastaların belirlemeyenlere göre tedaviye daha iyi uyum sağladığı görülmüştür.
Kanser tedavisini uygulayanlar olarak bizler, hastanın sevildiğini , ilgilenildiğini ve sağlığının bozulmasına bakılmaksızın başkalarının yaşamında önemli olduğunu fark etmesini sağlamaya çalışmaktayız.Hastaları pozitif deneyimlere sahip olan kişilerle endişesini payaşmasını önermekteyiz.
KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA STRES NASIL AZALTILIR?
Yaşama bakış açımızı geliştirerek olayları olumlu tarafından da görebilmek gerekir.
'Hayır' demeyi öğrenmeliyiz.İstemediğiniz, size yük getirecek , sorunlar oluşturan, sizi zorlayacak durumlardan kaçının.
Düzenli spor ve egzersiz yapmalıyız.Spor yaptığımızda salgılanan noradrenalin hormonu, stres sırasında salgılanmakta olan adrenalin hormonunun etkilerini azaltır.
Gevşeme egzersizlerini öğrenmek ve uygulamak çok yaralıdır.
Sağlıklı beslenmek gerekir. Bol bol sebze ve meyve tüketin. Bitkisel yağları tercih edin.Az yağlı süt peynir ve evde mayalanmış yoğurt tüketin. Fazla şeker ve tuz tüketmeyin. Hazır gıdaları kullanmaktan kaçının. Kahve ve çay gibi strese yol açan yiyecekler yerine ıhlamur gibi bitki çaylarını tüketin.
Düzenli uyku uyumaya çalışın.
Sosyal destek almak, hobiler edinmek, yaşantımızda mizaha de yer vermek.
Kaynak:İstanbul Times Haber Ajansı (İTHA)
