Türkiye’deki aile işletmelerine yönelik yapılan araştırmada, İşletmelerin ortalama 24 yıllık yaşam süresine sahip olduğu ve kuruluşu takip eden yıllarda aile üyeleri arasında yoğun etkileşim ve güç birliğinin yaşandığı, fakat işletme büyüdükten, kişilerin refah seviyesi arttıktan sonra güç birliği zayıflıyor. Birçok şirket çeşitli nedenlerle, yıllar içerisinde iflas ediyor ve ismi bile hatırlanmıyor. 

İstanbul Times Haber Merkezi/Gökhan Karakurt

Kurumlaşmamış, aile şirketi olarak kalmış bir işletmenin yaşam süresi dünyada genelde 4 nesil olarak kabul edilir. Türkiye’de ise bu süre çoğunlukla ilk nesille sınırlı ve 3. kuşağı geçebilmiş işletmelere kolay kolay rastlanmamaktadır.

Yapılan araştırmaya göre birçok kişi Türkiye’de şirketlerin varlığını uzun yıllar devam ettiremediğini düşünür. Fakat Türkiye’de onlarca şirket bilinenin aksine yüzyılı aşkın bir süredir varlığını devam ettiriyor.

İstanbul Ticaret Odası tarafında yapılan, Türkiye’nin ve İstanbul’un Asırlık şirketleri araştırmasında 1777 ile 1923 yılları arasında faaliyete başlamış ve halen aktif olarak devam eden 99 firma bulunmakta.

Osmanlı’nın son zamanlarına Cumhuriyetin ilk yıllarına tanıklık eden bazı firmaları tanıyalım.

Bozacı Hacı Sadık

Vefa Boza’nın kurucusu Hacı Sadık 1870 yılında Arnavutluktan İstanbul’a gelerek ismini Ebul Vefa Hazretleri’nden alan vefa semtine yerleşir. O dönemim İstanbul’unda boza, çok rağbet gören kış içeceğiydi. Fakat o yıllarda bozacılık Osmanlı devletine bağlı Ermeni vatandaşlar tarafında yapılıyordu. Genç Sadık da bu Ermeni bozacılardan birine çırak olarak girdi.

 Ama Sadık’a göre bozada eksik olan biç şeyler vardı. O da bozanın çok sulu olması ve ahşap küplerde beklemesi nedeniyle içinde değişik bir koku barındırıyor olmasıydı. Sadık bir gün bozanın üstünde bulunan suyu biraz süzdü ve bozayı daha kıvamlı bir hale getirdi. Böylece hem daha kıvamlı hem de mermer küplerde barındırdığı için kokmayan kendi bozasını üretmeye başlayan Sadık 1876 yılında Vefa Bozası’nı kurdu.

Bugün tarihi mekânlarda üretime ve satışa devam eden Vefa Boza artık Ekim Nisan ayları arasında boza, Nisan Ekim ayları arasında ise kuru üzüm şırası, dondurma ve limonata satışı yapıyor.

Türkiye’nin en eski bazı şirketleri

        Şirket                                Kurucu                               Kuruluş

Hacı Bekir Lokumları               Hacı Bekir                            1777 

İskender Mehmetoğlu              İskender Efendi                     1860

Ziraat Bankası                          Mithat Paşa                            1862

Hafız Mustafa                           İsmail Hakkızade                   1864

Karaköy Güllüoğlu                   Hacı Mehmet Güllü                1871

Kuru Kahveci Mehmet Efendi   Mehmet Efendi                      1871

Komili                                        Komili Hasan                         1878

Hacı Abdullah                            Abdullah Efendi                     1888

Hacı Şakir                                   Hacı Ali                                 1889                      

  

Editör: TE Bilisim