İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra İsviçre’nin Lozan şehrinde, içinde TBMM temsilcilerinin de bulunduğu yedi ülke temsilcilerinin katıldığı konferansta imzalanan Lozan Antlaşması Türkiye için olumlu şekilde sonuçlandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi bu antlaşmanın imzalanması yolundaki görüşmelerde diğer devletler gibi kendi şartlarını ireli sürmüştür. Bu şartlardan biri de kapitülasyonun iptali ve kabotaj yasağıyla Türkiye kıyılarındaki Batı denizcileri kendi kıyısından çıkarmaktı. 1923 yılının 24 Temmuz tarihinde imzalanan Lozan antlaşması, Türkiye’nin bu şartını kabul etmiş, kapitülasyonların tamamı kaldırılmıştır. Kapitülasyon, bir devletin bir anlaşmaya bağlı olarak başka devlerlere tanıdığı iktisadi ve sosyal ayrıcalık olup, müsülman hükümdarların Batılı tacirlere verdiği ticari faaliyet iznidir.

Kapitülasyonların kaldırılma isteği Türkiye’deki kıyılarda, tüm kara sularında yolcu ve mal taşıma hakkını tamamen Türk denizcilerine verilmesiyle ilgiliydi. Bu sayede Türkiye’de o zamanlar geri kalmış denizcilik gelişecekti. Bu antlaşmadan sonra TBMM’de 19 nisan 1926’da 815 sayılı kararla Kabotaj Yasası kabul edildi. Bu yasa ile Türkiye, sahip olduğu 8.333 km’lık kıyı şeridindeki bütün yönetimi ele alarak burada sadece Türk gemilerinin hizmet vereceğini açıkladı. Yasa 19 Nisan’da kabul edilse de 1 Temmuz’da yürürlüğe girdiği için Türkiye’de Denizcilik ve Kabotaj bayramı 1 Temmuz tarihinde kutlanıyor. Bu yıl 95. yılı kutlanacak olan bu bayram her yıl olduğu gibi 1 Temmuzda farklı tören ve etkinliklerde hatırlanacaktır.

Kabotaj, bir ülkenin kendi karasularında ve kendi limanları arasında gemi işletme ve her türlü liman hizmetlerini kendi kontrolünde bulundurma hakkıdır. “Kabotaj” kelimesi kökünü fransızcadan alıyor. “Kıyı boyunca seyahat etmek” anlamına gelen caboter’den türemiştir. Bu kelimenin de kökeni bilinmemekler beraber bazı kaynaklar kabotajın cap veya cabo, cape’den geldiğini ya da “pelerin” anlamına gelen İspanyolca’da cabo kelimesinden geldiğini söylüyor. Başlangıçta kıyı yolları boyunca, limandan limana nakliye için geçerli olan bu terim şimdilerde havacılık, demiryolları ve karayolu taşımacılığı için de kullanılıyor.

Lozan antlaşmasından sonra Osmanlı İmperatorluğu’nun Batılı denizcilere verdiği izin kaldırılırken Kabotaj yasasıyla bu ayrıcalıktan sadece Türkler yararlanmaya başladı, böylece millik ekonomiye katkı sağlandı. Lozan antlaşması ve TBMM’de kabul edilmiş Kabotaj yasası bu gün Türkiye’si için başarılı bir adım olmuştur. Bu yasanın kabul edilmesiyle kazanılmış avantajlar Türkiye’de denizciliğin gelişimine yol açmıştır. Deniz temalı takılar böylece halk arasında yaygınlaşmaya başlamıştır. Askeri gümüş yüzükler ve diğer modeller için dirilistaki.com’u ziyaret edebilirsniz.

Editör: TE Bilisim