Akciğer solunum yoluyla vücudumuzun oksijen gereksinimini sağlayan organıdır. Vücudumuzda yer alan her bir yapı gibi akciğerde hücrelerden yapılmıştır. Akciğer kanseri, yapısal olarak normal akciğer hücrelerinden birinin bir şekilde değişime uğrayarak ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalması ve akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıdır.
Bu Kanser türü ne zamandan beri biliniyor peki hocam ?
1930'lara kadar pek sık görülmeyen primer akciğer kanseri, zaman içinde en sık görülen kanser türlerinde başlarda yer almaya başlamıştır. 1960'lı yılların öncesinde akciğer kanseri erkek hastalığı olarak nitelendirilirken, bu yıldan sonra kadınlarda da sigara kullanımının artmasına bağlı olarak sıklığı artmaya başlamıştır. Dünyada 1975-1990 yılları arasında akciğer kanseri vakalarında ölüm oranı erkeklerde %66, kadınlarda %110 artmıştır. Günümüzde akciğer kanseri erkeklerde en sık ölüme neden olan birinci, kadınlarda ise ikinci kanser türüdür ve tüm dünyada her yıl yaklaşık 1.3 milyon ölüme neden olmaktadır.
Peki Hocam Türkiye de ne kadar Akciğer Kanser Hastası Olduğu ile alakalı elimizde sağlıklı bir veri var mıdır ?
Türkiye'de kanserli hasta verilerinin toplanmasındaki sorunlar sebebiyle akciğer kanserinin sıklığı ve yaygınlığı konusunda sağlıklı bilgi elde etmek mümkün değildir. Sağlık Bakanlığı Kanser Kontrol ve Kanser İstatistiği Kurumu'nun verilerine göre, 1999 yılı akciğer kanseri insidansı ortalama olarak 14,2/100.000 olarak hesaplanabilmiştir.
Akciğer kanseri tek sebebe bağlanabilir mi ?
Akciğer kanseri oluşumu her ne kadar tek bir sebebe bağlanamaz ise de hastaların %90’ının öyküsünde sigara içimi yer almaktadır. Günde içilen sigara miktarı ve içilen yıl sayısı arttıkça risk artmaktadır. Uzun süre sigara içenlerin yaklaşık 1/7’sinde akciğer kanseri gelişir.
Akciğer kanserinin belirtileri nelerdir ?
- Bitmek bilmeyen ve zamanla daha kötüye giden öksürük
- Kalıcı göğüs ağrısı
- Kan tükürmek
- Nefes darlığı
- Hırıltılı nefes alıp-vermek.
- Sık sık zatürree veya bronşit olması ve geçmemesi
- Boyun ve yüzde şişkinlik
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Yorgunluk
olarak kabaca sıralanabilir. Bu bulgular akciğer kanserinden veya başka nedenlerden kaynaklanabilir. Bulguların bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Akciğer Kanseri kaç gruba ayrılır ?
Akciğer kanserleri mikroskop altında hücrelerin görüntüsüne göre basitçe küçük hücreli olmayan akciğer kanseri ve küçük hücreli akciğer kanseri olarak iki gruba ayrılabilir. Her tip akciğer kanseri farklı şekilde büyür, gelişir ve tedavi edilir.
Radyoterapi, akciğer kanserinde son derece önemli bir tedavi yöntemidir. Akciğer kanserinde radyoterapi (RT) hastalığı tamamen tedavi etmek ya da semptom kontrolüne yönelik olarak uygulanabilmektedir. Tümörün çıkartıldığı bölgede, kalmış olabilecek tohumları yok ederek, kanserin o bölgede tekrarlamasını büyük oranda engelleyebildiği gibi; lokal ileri hastalıkta cerrahi olarak çıkarılması mümkün olmayan veya bazı hastalıklar nedeniyle operasyon yapılması mümkün olmayan hastalara ve cerrahiyi kabul etmeyen hastalara kemoterapi ile eş zamanlı yada tek başına uygulanabilir. Definitif RT, cerrahi olmaksızın primer olarak, cerrahi sonrası adjuvan ve cerrahi öncesi neoadjuvan olarak uygulanabilmektedir. Ayrıca küçük hücreli akciğer kanserinde (KHAK) koruma amaçlı tüm beyin RT’si uygulanmaktadır.
Kimler radyoterapi almalı ?
Radyoterapi alacak hastalar öncelikle immobilize edilmek amacıyla çeşitli sabitleme sistemleri üzerinde tedavi şeklinde pozisyonlandırılır. Takiben solunumun çeşitli evrelerinde planlama tomografisi çekilerek bilgisayar üzerinde kanserli bölge ile tutulan bölgesel lenf nodları ve çevredeki riskli organlar tek tek çizilerek hastanın 3 boyutlu görüntüsü oluşturulur ve tedavi planlaması yapılır. En mükemmel plan elde edildikten sonra hasta kliniğe davet edilerek tedavisine başlanır. Bazı tedavi cihazlarında solunumu takip eden sistemler mevcuttur. Tedavi esnasında solunum sensorları sayesinde hasta solunumu takip edilerek tedavi buna göre yapılır. Erken evre Akciğer Kanserlerinde stereotaktik radyocerrahi (tek seferde yüksek doz radyoterapi uygulanması) yada stereotaktik vücut radyoterapisi (yüksek doz radyasyonun 3-6 seferde uygulanması) uygulanabilir. Ayrıca nefes borusunu tutan kanserlerde brakiterapi (yakından tedavi) uygulanabilir.
Radyoterapi ağrısı, sızısı olmayan bir tedavi yöntemidir. Kanserli bölgeye belli bir mesafeden cihazla uygulanır.
Radyoterapi sırasında radyoterapi uygulanan alanda cilt üzerinde kızarıklık yanık benzeri yan etkiler oluşabilir. Yemek borusu tedavi alanında olduğunda özofajit denilen yemek borusu içinde yaralar oluşabilir. Bu durum beslenmeyi bozabilir. Tedaviye ara verilmesini gerektirebilir. Tedavi bölgesinde akciğer, kalp gibi yaşamsal organlar ve boyun omurilik sıvısı da bulunduğundan, bunların zarar görmemesi için, modern teknikler ve cihazlar kullanılmaktadır.
Akciğer Kanseri Önlenebilir mi ?
Ancak her şeye rağmen, Akciğer Kanseri önlenebilir hastalıklar arasındadır. Sigara içiminin bırakılması yada sigara içilmemesi bu hastalığın insidansının azalmasında ve ölümcül olan bu hastalıktan ölümlerin önüne geçilmesinde en etkili yöntemdir.
Prof. Dr. Mustafa Vecdi Ertekin
Avrasya Hastanesi
Radyasyon Onkolojisi
