Kazakistan Orta Asya’nın hızlı gelişen ülkelerinin başında geliyor. Devlet başkanı Nursultan Nazarbayev ve çalışma arkadaşları ülkelerinin gelişimi adına bir çok çalışmanın içinde yer alıyor. Bu yazımda bunları yazmak yerine kısa süre önce 22-24 Mayıs’ta yapılan bir forum hakkında bazı bilgileri sizinle paylaşmak isterim.
G-20 artık yetersiz kalıyor
G-20 tarafından sunulan finansal düzenleme reformu küresel finansal sistemin istikrarı sağlamak için yetersiz. Bunun hakkında uluslararası uzmanlar tarafından defalarca ifade edilmiştir. Dünya ekonomisin geliştirme senaryoları için en iyi zihinlerin bir araya getirmeyi amaçlayan dünya yeni bir interaktif bir platform arayışı içinde. Son yıllarda, bu soru üzerinde daha çok gelişmekte olan ülkeler yoğunlaşmıştır.
14 Nobel Ödül sahiplerin içeren İnteraktif G-Global alanı kısa sürede 160 ülkeden kullanıcıların ilgisini kazanmıştır.
Kazakistan tarafından önerilen Sanal Forum, ülkenin küresel bir diyaloga doğru ikinci adımdır. 22-24 Mayıs 2013 tarihinde coğrafi olarak Avrupa ve Asya'nın kesişme noktasında yer alan devletin genç başkentinde dünyanın önde gelen ekonomistlerin bir araya getirmeyi planlanan, Astana Ekonomik Forumu(AEF)’un ilk platform diye biliriz.
Orta Asya’nın en güçlü ekonomisi Kazakistan
Güçlü ekonomik büyüme gösteren bu Orta Asya devleti (2008'den 2012'ye kadar, ülkenin GSYİH’si % 22 artışla 210.8 milyar $’a ulaştı), şu anda dünya sahnesinde kendini ilan etmek için hiçbir güç ve imkanların esirgemekte. Bunun kanıtı olarak, 01-02 Aralık 2010 AGİT Zirvesi, 31 Ocak-6 Şubat 2011 VII. Asya Kış Oyunları, önümüzdeki EXPO-2017 Dünya Fuarı organizasyonuna muhafazakâr tahminlere göre Kazakistan’a 100 ülkeden ve 10 uluslararası kuruluşlardan yaklaşık beş milyon ziyaretçi gelecektir.
Bu yıl AEF altıncı kez düzenleniyor. Bu forumda, insanlığın karşı karşıya olduğu sorunları tartışmak için 1,2 binden fazla yurtdışından ziyaretçi, 10 Nobel Ödülü sahibi, uluslararası kuruluşların başkanları yer alacakları varsayılmaktadır.
Astana’da geçen V. Astana Ekonomik Forumu(AEF)’nda ifade eden New York Üniversitesi iktisat profesörü, «RGE Monitor» şirketin yöneticisi Nouriel ROUBINI'ye göre, “G-8 sistemi artık güncel değil ve G-20 formatı bugün gerçekleri yansıtmamaktadır. Bu nedenle gelişmekte olan piyasalara doğru kayma gereklidir."
Böylece Kazakistan bu gibi forumları kriz yıllarında, krizle mücadele konusunda tüm tematik etkinlikler sorunları arasında gerçekleştirmeye başladı. 22-24 Mayıs tarihleri arasında sadece üç gün içinde Forumda, istikrarlı ekonomik büyüme, finansal strateji, sosyal yönleri, ülke ve bölgelerin rekabet soruları, yenilikçilik gelişimi gibi 5 ana alanda 55 tartışma yapılması planlanıyor.
G-20 ülkeleri’nin durumu
Büyük 20 (G-20) liderlerine açık mektup artık geleneksel hale gelmekte. 2011 yılında G-20 ülkeleri için AEF üyeleri önerisi altı alanda sunuldu. Önerilerin ilk büyük seti küresel finansal sistemin işleyişine değindi. Bilim adamları uluslar üstü bir dünya para birimi tanıtılmasında uzun vadeli konuları görüşmek üzere kalıcı bir komite oluşturulması için dünyanın önde gelen ülkelere yöneldi. Aynı zamanda kalıcı bir organ oluşturmak – G-20 Merkez Bankalarının Konseyi küresel para düzenleme istikrarı artırmak için.
Konuların ikinci büyük seti Uluslararası Para Fonu kararı gelişmekte olan ülkelerin kapasiteleri ve özel sektörü değindi. Ekonomi alanında Nobel ödülü sahiplerine göre, IMF ve Dünya Bankası bu pozisyonlar için adaylara eşit fırsatlar sunarak açık bir seçim sağlama zamanı geldi. "IMF ve Dünya Bankası yönetimi dünyanın mali durumun izlemede, aynı anda kriz ve kriz sonrası düzenleme dönemlerinde siyasi etkisin kaybetmemesi lazım" olduğunu vurguladı.
Büyük 20 (G-20) ülkelere önerilen ayrı bir madde, sadece hızlı karar verme değil, pratikte bunların etkin bir şekilde uygulanması oldu. Büyük 20’ye, tüm ülkelere G-20 denetimine uyumun geliştirilmesi, onların finansal kontrol ve gözetimi, ayrıca bankaların, sigorta şirketlerinin ve diğer ilgili finansal kurumlarının, stres testlerinden geçirme konusunda öneride bulundu.
Nazarbayev tekonolojiye önem veriyor
AEF katılımcılarına göre, aynı zamanda Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ana alışveriş düzenleyici ilkelerini değiştirmesi gerekir. Uzmanlara göre, DTÖ tarım ürünlerin net ithalatçıları pazarın tekelliğe yol açan gelişmiş ülkeler kredi ve sübvansiyon uygulamalarını durdurtması gerekmektedir. Ekonomistlere göre dünya ticaretinin gelişmesi için gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalatta sıkı teknik şartlarını uygulamada azaltma zamanı gelmiştir. Ayrıca DTÖ’ ye katılmakta olan ülkelere ek gereksinim başvuru uygulamasının ortadan kaldırılması lazımdır.
Dünya güçlerinin ve gelişmekte olan ülkelerin etkileşim mekanizması boşuna değil, gerçek olması için “Avrasya Ekonomi Bilim Adamları Kulübü” derneğinin temsilcileri tarafından Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in talimatı ile G- Global sanal platformu organize edildi. Bu internet platformu 1 yıl içinde 160 ülkeden 88 bin’den fazla kullanıcıyı bir araya getirdi.
Kazakistan Tanıtım ve bilişim’e önem veriyor
Geçen yılki forum sırasında, proje sahibi Kazakistan devlet başkanı G-Global iletişim platformu işleyişin beş temel ilkelerin dile getirdi.
Cumhurbaşkanı ayrıca, günümüzde insanoğlu çevre, siyasi süreç veya küresel iletişim faktörlerinde hem başarılı bir gelişim hem de kendi kendini yok etme potansiyeline sahiptir. Küresel iletişim faktörleri her türlü mesafe ve engelleri azaltmakla birlikte “bilgi provokasyon aracı, ahlaki ilkelerin ve kamu düzeninin çöküşünü teşvik etmektedir ”.
Ona göre inisiyatifin ilk ve temel prensibi “devrim değil, evrim” olmalıdır. İnsanoğlu devrim ve dünya savaşlarının sınırını daha XX. yüzyılda aşmıştır. Dolaysıyla bugün insanoğlunun tüm hikmeti barışı sağlamalıdır, aksi takdirde kendi kendini yok edecektir” diyerek Nazarbayev devrimler sadece bilim ve teknoloji alanında izin verilmelidir, fakat hiç bir şekilde sosyal yaşam ve politik deneyimde izin verilmemesini belirterek bunun altını çizdi.
Adalet ve eşitlik şart
İnisiyatifin ikinci prensibi olarak Kazakistan cumhurbaşkanı “adaleti, eşitliği ve konsensüsü seçmeyi sunmuştur. “XXI. Asırda ülkeleri büyük ve küçük, önde gelen ve ikincil olarak ayırmak medeni açıdan eskimiştir... Bu jeopolitik uygulamalara alternatif olarak adaletli gelişim temellerinin küresel ekonomisi, tüm ülkelerin eşitliği temelindeki para sistemi ve politiği olarak sayılmaktadır. Uluslararası örgütlerde, bölgesel örgütlerde ve forum ve zirvelerde büyük perspektif kararlarının konsensüs temeli alınması hayati önem taşımaktadır.
Dünya ekonomi sisteminde radikal değişiklikler Washington konsensüsünden küresel konsensüsüne dönüştürülmeden yapılamayacağının altını çizmek gerekir. Burada öncelikle söz konusu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin küresel yönetim sisteminin göz önünde bulundurulmasını isteyen Cumhurbaşkanı Nazarbayev adaletin önemine vurgu yaptı.
Üçüncü ilke – küresel hoşgörü ve güven. Devletlerarası ilişkiler onların jeopolitik ağırlığına, etkisine, tarihi deneyimine, ekonomi ve toplum dizeyi gelişimine bakılmaksızın hoşgörülü olmalıdır.
Küresel Şeffaflık
Bir sonraki prensip - küresel şeffaflıktır. “ G-Global – şeffaf ulus topluluğudur. Bunda ulus onurunu küçümseyecek, aşağılayacak hiçbir büyük, orta veya küçük standartlarının olmaması gerekmektedir. Uluslararası faaliyetlerde yeterince açıklık ve şeffaflık gerekmektedir. Ülkenin küresel ekonomisi ve refahı, ancak bu şekilde başarılı bir şekilde geliştirilebilir”,diyen Kazakistan devlet başkanı N.Nazarbayev’in konuşması beğeni ile dinlendi.
Kapanış konuşması Nazarbayev’den
5.Ülke olarak da Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev “yapısal çok taraflılık” prensibini belirtmektedir. “Olumsuz miraslı iki kutuplu dünyanın bloklaşma psikolojisi olmadan jeopolitik denge ve dengesizliklerin kontrol sistemleri olmalıdır.
Bunda jeopolitik züppelik için yer yoktur. Burada sadece güçlü entegrasyon birlikleri ortaklaşa faaliyet göstererek barış içinde yaşamaları gerekir. Umarım, yakın gelecekte bunlardan biri bizim kurmakta olduğumuz Avrasya Ekonomi Birliği olacaktır” diyen Nazarbayev. Yaptığı konuşma ile dikkatleri çekti.
Kazakistan'da son gelişmeleri izlemek isterim
Kazakistan'a bir kaç kez gidip gelen bir yazar olarak her seferinde biraz daha gelişmiş olduğunu görmek beni mutlu ediyor. Türk devletlerinin gelişip güçlenmeleri için bilişim, tanıtım ve madya işlerini önem verneleri gerekir.
Kazakistan'da bir çok firma bizimle temasa geçerek birklikte çalışma yapmayı teklif ediyor. Bu sevindiricibir çalışma. Hele bu konuya ülkenin devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'in ayrı bir ilgi ve alaka göstermesi sevidirici bir gelişme
Nasip kısmet olursa yakın bir gelecekte şartlarım elverirse ASTANA, ALMAATA ve başka bir kaç şehir'e gidip yerinde izlenim edinmeyi düşünüyıorum.
