MEME KANSERİ
· Yıllık mamaografi 40 yaşında başlamalı ve kadın sağlığı normal olduğu sürece devam ettirilmelidir.
· 20 ile 30 lu yaşlarda olan kadınlar için her 3 yılda bir Klinik Meme Muayenesi yapılmalı. 40 yaş üzerinde kadınlar için ise yılda bir defa yapılmalıdır.
· Kadınlar, kendi memelerinin normal görüntüsünü bilmeli ve memedeki her değişikliği hekimine bildirmelidir.
· Kendi kendini muayeneye 20 li yaşlarda başlanmalıdır.
· Ailesinde meme kanseri hikayesi, genetik yatkınlık ve bazı diğer faktörlere sahip bazı kadınlar daha erken takibe alınmalı ve genç yaşlarda Manyetik Rezonans (MRI) ile değerlendirilmelidir. Bu özelliklere sahip kadınların sayısı azdır ve amerikada tüm kadınların %2 sini oluşturmaktadır.
· Erken yaşta tarama testleri, aile hikayesi ve benzeri durumlar için lütfen doktorunuza danışın.
KOLON REKTUM KANSERLERİ
45 yaşında başlanmalı. Kadın ve erkekler aşağıdaki testlerden birini uygulamalıdır.
· Her 5 yılda bir fleksibl sigmoidoskopi* veya,
· Her 5 yılda bir kolonoskopi veya,
· Her 5 yılda bir çift kontrastlı baryum enema grafisi*
· Her 5 yılda bir CT kolonografi*
* Test pozitif ise mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır.
Bazı insanların kişisel ya da ailesel hikayeleri nedeniyle farklı bir tarama programına alınması gerekir. Sizin için en doğru testi belirlemek için lütfen doktorunuzla konuşun.
SERVİKS KANSERİ
Serviks kanser testleri 21 yaşında başlamalıdır. 21 yaşından önce yapılması önerilmez.
· Cinsel olarak aktif 21-29 yaş grubundaki kadınlar; her 3 yılda bir Pap-Smear (PAPS) testini yaptırmalıdır. HPV testi, anormal PAPS sonucu haricinde önerilmez.
· 30-65 yaş grubundaki kadınlar; PAPS ve HPV testlerini her 5 yılda bir yaptırmalıdır. Bu tercih edilen bir yöntemdir ancak, sadece 3 yılda bir PAPS testi de kabul edilebilir bir tarama yöntemidir.
· 65 yaşından büyük kadınlarda; serviks kanseri tarama programında olup, normal sonuçlar elde edilenlerin taranmasına gerek yoktur. Bir test sonlandırıldığında, tekrar başlatılmasına gerek yoktur. Taramaların herhangi birinde servikal pre-kanseröz lezyonlar tespit edilen kadınların en az 20 sene tarama programında kalması gerekmektedir. Bu takip, hasta 65 yaşını geçse bile devam ettirilmelidir.
· Uterus ve/veya serviksi alınmış kadınların, operasyon nedenleri serviks kanseri değilse, serviks kanser öyküsü yoksa ya da daha önceden pre-kanseröz lezyon saptanmamışsa, tarama programlarına alınması gerekmemektedir.
· HPV aşısı yaptırmış kadınlar, bulunduğu yaş grubuna uygun takip-tarama programlarına devam etmelidir.
RAHİM KANSERİ
ACS, menapoz zamanında ki tüm kadınların rahim kanseri belirtileri ve riskleri açısından bilgilendirilmesi gerektiğini önermektedir. Kadınların da beklenmeyen kanama ya da lekenlenme durumlarında, doktorlarına başvurması önerilmektedir.
Çeşitli risk faktörleri nedeniyle bazı kadınların yıllık rahim biyopsisi ile takip edilmesi gerekmektedir. Lütfen kendi durumunuzu doktorunuzla konuşun.
AKCİĞER KANSERİ
ACS, ortalama risklere sahip insanlarda Akciğer kanseri için her hangi bir tarama programı önermemekte. Fakat sigara içen kişilerde önerdiği tarama kılavuzları mevcut. Aşağıdaki tüm özelliklere sahipseniz, bir akciğer kanseri tarama prıgramına dahil olmanız önerilmektedir.
· 55 ile 74 yaş aralığında olmak ve
· Oldukça sağlıklı olmak ve
· En azından 30 paket/yıl sigara içmiş ve halen sigara içiyor olmak ya da son 15 yılda bırakmış olmak.
Tarama, düşük doz akciğer tomografisi ile yapılır. Eğer listede ki özelliklere sahipseniz doktorunuzla bu konuda lütfen görüşünüz.
PROSTAT KANSERİ
Rutin bir tarama programı önerilmemektedir.
· Tarama testleri 50 yaşında başlamalı,
· Eğer ailede 65 yaşından önce prostat kanseri öyküsü varsa bu tarama 45 yaşında başlamalı.
· Eğer tarama programına dahil olunacaksa, kan PSA değerleri ve/veya Rektal muayene ile tarama yapılmalıdır.
· Ne sıklıkla tarama yapılacağına PSA değerlerine göre hekiminiz karar vermelidir.
KANSER İLE İLGİLİ CHECK-UP
20 yaş ve üzerindeki insanlar periyodik check-up lar yaptırmak istiyorsa, bu testler; yaşa bağlı olarak değişmekle birlikte, oral kavite, deri, lenf nodları, testis ve overler, kanserin yanı sıra bazı hastalıkların da araştırılması gerekmektedir.
SAĞLIĞINIZI KONTROL ALTINA ALIN ve KANSER RİSKİNİZİ DÜŞÜRÜN
1. Sigaradan uzak durun
2. Sağlıklı bir kiloda kalın ve kilonuzu koruyun
3. Düzenli fiziksel aktiviteler yapın
4. Sağlıklı ve dengeli beslenin. Sebze ve meyveyi bol tüketin
5. Alkolden uzak durun.
6. Cildinizi koruyun.
7. Kendini vücudunuzu, aile öykünüzü ve risk faktörlerinizi iyi bilin.
8. Düzenli check-uplar yaptırın ve yaşınıza uygun kanser tarama programlarına katılın.
Kaynak: American Cancer Society http://www.cancer.org
Sağlıklı günler
Dr. Sercan YILMAZ
Radyasyon Onkolojisi Uzmanı
Editör: TE Bilisim
