Kurtuluş Savaşı'nın zor günlerinde Anadolu'daki gelişmeleri ülke içine ve dışına duyurmak amacıyla 6 Nisan 1920'de Ankara'da kurulan AA, kısa bir süre sonra İstanbul'da da faaliyete başladı.
İstanbul'daki çalışmalar, milli mücadele davasına inanan İstanbul Valiliği yanındaki Vilayet Camisi'nin tam karşısında bulunan eski Çiftçi Kütüphanesi sahibi Akif Bey ve daha sonra atandığı AA İstanbul Müdürlüğü Muhasebe Servisi'nden emekli olan Hayri Budak Bey tarafından başlatıldı.
Hayri Budak Bey, Anadolu'dan taka, sandal, balıkçı kayığı ya da vapurla İstanbul'a gönderilen AA bültenlerini, Sirkeci rıhtımından alarak, çoğaltılmak üzere Çiftçi Kütüphanesi'ne götürürdü. Daha sonra bu bültenler, ilgili yerlere gizlice dağıtılırdı. Akif Bey ve Hayri Budak Bey, AA adına topladıkları istihbaratı, çeşitli yollarla Ankara'ya ulaştırırlardı. Bu çalışmalar, işgal altındaki İstanbul'da büyük zorluk ve gizlilik altında yürütülürdü.
-Hissedarlar arasında AA İstanbul Temsilcisi de var-
AA, 1925 yılında yapısal değişikliğe uğrayarak, şirket statüsüne kavuştu. AA'nın şirkete dönüştürülmesi konusu, TBMM'nin 22 Mart 1924 tarihinde yaptığı Matbuat Müdüriyeti Umumiyesi 1924 (1340) yılı bütçesi görüşmelerinde gündeme geldi. Bu gelişmelerden bir yıl sonra, 1 Mart 1925'te AA Türk Anonim Şirketi kuruldu. O tarihlerde, batı ülkelerinde bile örneği görülmeyen böyle bir yapılanmayla AA, özerk statüye kavuştu.
Şirket hissedarları arasında AA İstanbul Temsilcisi ve Yönetim Kurulu Üyesi Ethem Hidayet Akımsar da 75 hisse ile yer aldı.
AA'da 5 hisseye sahip tarihçi-şair Necmettin Halil Onan ''İstanbul İktisat Servisi Müdürü'' ve 5 hisseye sahip şair Arif Nihat Asya da ''temize çeken'' görevlerinde bir süre çalıştı.
AA'nın İstanbul Müdürlüğü ise 1935 yılında kuruldu. AA İstanbul Bölge Müdürlüğü, Türbedar Sokak'taki binasına 1954 yılında taşındı ve 58 yıl boyunca burada hizmet verdi.
-İstanbul'a modern bina-
AA İstanbul Bölge Müdürlüğü, bir kaç kişi ile bir göz odada başladığı haber yolculuğunda 2012 yılına gelindiğinde istihbarat, ekonomi, spor, görüntü ve fotoğraf servislerinde yaklaşık 100 personele ulaştı.
''100. Yıl Vizyonu'' çerçevesinde kurulan Türkiye ve dünyadan, para ve sermaye piyasalarına ilişkin tüm parametreleri, AA habercilik ilkeleri doğrultusunda abonelerine servis etmeyi amaçlayan Finans Müdürlüğü ve yakında kurulacak olan Arapça ve İngilizce yayınları ile hizmet çeşitliliğini artıran AA, İstanbul Bölge Müdürlüğü'nü depreme dayanıklı olmadığı tespit edilen Cağaloğlu'ndaki binadan taşıma kararı aldı.
Böylece dünyanın ilk 5 ajansından biri olma hedefine yürüyen AA'nın İstanbul Bölge Müdürlüğü, daha geniş, teknolojik alt yapısı daha modern olan Cevizlibağ'daki Toya Plaza'ya taşındı.
İstanbul Bölge Müdürlüğü 100. yıl vizyonu çerçevesinde, son teknoloji ile donatılacak modern binası yapılana kadar burada hizmet verecek.
AA İstanbul Bölge Müdürlüğü'nün, 58 yıl çalışmalarını sürdürdüğü Cağaloğlu'ndaki bina ise deprem güçlendirmesinin ardından satışa çıkarılacak.
-Eski Genel Müdür Attilla Onuk'un anıları-
AA'nın 1965 yılında genel müdürlüğüne getirilen Attilla Onuk, yapımı 1953 yılında tamamlanan binaya ilişkin şu bilgileri verdi:
''Umum müdürü olduğum dönemde binanın sadece iki katı AA'ya aitti. Oranın alt giriş katı ile üstündeki kat AA'nın mülkiyetindeydi. AA'nın o zamanki faaliyet hudutları o kadar dardı ki, iki kat fazla geliyordu. Ben ayrılana kadar 2 katı kullandık, sonra gelen umum müdürleri yukarıdaki diğer katları da aldılar.
AA'nın, o dönemde binanın yukarı katlarını almaya bütçesi yetmediği için hükümet nezdinde yaptığı temaslar sonrasında Sepetçiler Kasrı AA'ya tahsis edildi. Yönetim Kurulu üyeleriyle gittik, baktık ve ayaklanması imkanı olmadığı kanaatine vardık. Bir de keşif yaptırdık, kasrı kullanılır hale getirmenin çok maliyetli olduğu ortaya çıktı. Bunun üzerine bütçemizin yetmeyeceğini ifade ederek, Sepetçiler Kasrı'nı iade ettik.''
-Cağaloğlu ''basının merkezi'' kimliğini kaybetti-
Cağaloğlu, başkentin Ankara olmasına ve hükümetin Cağaloğlu'ndan taşınmasına rağmen Cumhuriyet döneminde gazeteciliğin merkezi oldu. Bütün önemli gazetelerin merkezleri, kitapçılar ve matbaacılar Cağaloğlu'nda hizmet verdi.
Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Tercüman, Sabah, Türkiye, Vatan, Akşam, Son Posta, Son Telgraf, İstanbul Ekspres ve Yeni Gazete gibi gazeteler uzun yıllar Cağaloğlu'nda faaliyet gösterdi.
Dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Bedrettin Dalan'ın matbaaların taşınmasını teşvik etmesiyle 1990 yılından itibaren gazeteler, Cağaloğlu'nu terk ederek, başta İkitelli olmak üzere yeni yerlerine taşındı.
Cağaloğlu'ndan, gazete olarak en son 2005 yılında Cumhuriyet gazetesi taşındı.
Bir zamanlar tüm ulusal gazetelerin merkezi konumunda bulunan Cağaloğlu, AA İstanbul Bölge Müdürlüğü'nün de taşınmasıyla eski kimliğini kaybetti.
-''Babıali, nostaljik bir isim olarak yaşamaya devam edecek''-
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Orhan Erinç, Cağaloğlu, Sultanahmet, Divanyolu ve bir ölçüde Bahçekapı'yı kapsayan Babıali'de, Türk basınının yerleşmeye başlamasının, ''Takvim-i Vakayi''nin yayımlanmaya başladığı 1831 yılına dayandığını söyledi.
Takvim-i Vakayi'yi izleyen tarihlerde çıkarılan gazetelerin merkezinin de Babıali olduğunu ve Babıali'nin ''basının merkezi'' konumunu 1980'li yıllara kadar sürdürdüğünü belirten Erinç, şöyle konuştu:
''Gazetelerin Babıali'yi terk etmelerinin nedeni; dönemin belediye başkanı Bedrettin Dalan'ın matbaaların Cağaloğlu'ndan çıkarılması projesi kapsamında oldu. Bu dönemde, gazeteler için İkitelli'de yer ayrıldı. Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası aracılığıyla bir kooperatif oluşturuldu ve o kooperatifte gazetelere yerler ayrıldı. Bu yer ayrılması gazete sahipleri için çekici hale getirildi, bunun yanında bir de teşvik uygulaması söz konusuydu. Bu çalışmalar 1984 yılında başladı. O dönemde gazetelerin kadroları o kadar genişlemişti ki, Cağaloğlu'na sığmaz duruma geldiler. Cağaloğlu'nda trafik yükü de artmıştı.''
Erinç, bu dönemden sonra gazetelerin merkezlerinin ve bürolarının Cağaloğlu'ndan ayrıldığını, 2005 yılında da Cumhuriyet'in de ekonomik sorunlar nedeniyle Babıali'den Şişli'ye taşındığını belirterek, AA'nın İstanbul Bölge Müdürlüğü'nün de Cevizlibağ'da taşınmasıyla Cağaloğlu'nda kala kala TGC, Türkiye Gazeteciler Sendikası, Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası, Türkiye Gazete Sahipleri Birliği ile TGC'nin yayın organı ''Bizim Gazete''nin kaldığını söyledi.
TGC Başkanı Orhan Erinç, ''Babıali'nin sadece adı kaldı. Babıali, nostaljik bir isim olarak yaşamaya devam edecek. Benim gibi meslekte 55 yılına giren bir gazeteci için hoş olmayan bir durum söz konusu ama yaşam böyle sürüyor'' dedi.(AA)
Kaynak: aa
